تفاوت معاملات عمده و بلوکی
به طور کلی در بازار بورس سه روش معامله وجود دارد. روشهای معامله در بورس عبارتند از معاملات عمده، معاملات بلوکی و معاملات خرد
معاملات عمده
معاملات عمده، معاملاتی است که در آن حجم زیادی از سهام شرکت معامله میشود و قیمت آن با قیمت تابلوی سهم متفاوت بوده و معمولا بالاتر از آن است. در این معامله، دامنه نوسان و محدودیت حجمی رعایت نمیشود. یکی از دو شرط زیر در معاملات عمده حتما باید وجود داشته باشد:
۱)تعداد سهام مورد معامله از درصد معینی از کل سهام آن شرکت بیشتر باشد.
۲)حجم معاملات در دوره معین، از کل حجم معاملات بازار بیشتر باشد.
معامله عمده نوع اول:
معاملاتی هستند که تعداد سهام قابل معامله در آن بزرگتر یا مساوی ۵ درصد از سرمایه شرکت باشد.
در این معامله فروشنده یا کارگزار عامل، درخواست خود را برای فروش سهام و مدارک مورد نیاز را به بورس ارائه مینماید. در این درخواست باید تعداد سهام قابل واگذاری و شرایط فروش از جمله فروش نقد یا اقساط، قیمت پایه و تاریخ عرضه درج گردد. سازمان بورس پس از دریافت مدارک به بررسی آنها میپردازد. پس از تائید عرضه، نماد مجازی سهم ایجاد می گردد. نماد اصلی سهم در تابلو باید باز و قابل معامله باشد. سپس مدت زمان معینی برای عرضه سهام به صورت عمده مشخص شده و خریداران پیشنهادهای خود را اعلام میکنند. عرضه سهام در معاملات عمده باید به صورت یکجا و از یک کد معاملاتی انجام شود.
معامله عمده نوع دوم:
معاملات عمده نوع دوم معاملاتی هستند که تعداد سهام قابل معامله در آن بین ۱ تا ۵ درصد سرمایه شرکت باشد.
همچنین از نظر پرداخت وجه معامله، معاملات عمده به دو نوع معامله عادی و شرایطی تقسیم میگردد. در معاملات عمده عادی، نقل و انتقال مبلغ خرید و سهام، حداکثر تا ۳ روز کاری باید انجام شود. در مقابل در معاملات عمده شرایطی، پرداخت بخشی از وجه معامله، خارج از ساز و کار بورس و فرابورس بوده و به صورت موجل صورت میگیرد.
دامنه نوسان قیمت و ساعات معامله عمده
دامنه نوسان قیمت مجاز برای نماد معاملاتی عمده در بازار بورس و فرابورس همانند بازار عادی می باشد. اما طبق شرایط این دامنه میتواند تغییر یابد.
نماد معاملاتی سهمی که قصد انجام معاملات عمده را دارد در بازار بورس، حداکثر قبل از یک ساعت پایانی جلسه معاملاتی باز شده. اما در بازار فرابورس، نماد معامله عمده حداکثر تا یک ساعت پس از شروع جلسه معاملاتی گشایش مییابد.
حداقل و حداکثر حجم معامله عمده
در بازار بورس، شرکتهایی که سهام پایه آنها بیش از ۳ میلیارد عدد است، معامله حداقل یک درصد از سهام پایه شرکت جزو معاملات عمده به حساب میآید و در شرکتهای بورسی که سهام پایه آنها کمتر یا مساوی ۳ میلیارد عدد است، معامله حداقل ۵ درصد از سهام پایه جزو معاملات عمده در نظر گرفته میشود.
تعداد سهام و حق تقدم قابل معامله در شرکتهای فرابورسی که سرمایه پایه آنها بیش از ۱ میلیارد عدد باشد، بزرگتر یا مساوی ۱ درصد و در شرکتهایی که سرمایه پایه آنها کمتر یا مساوی ۱ میلیارد عدد است، بزرگتر یا مساوی ۵ درصد، برای معاملات عمده در نظر گرفته میشود.
نکات تخصصی در خصوص معاملات عمده:
۱)کلیه معاملات عمده با موافقت مدیر عامل بورس انجام می شود.
۲)تعداد سهام هر مشارکت کننده در کد تجمیعی حداقل ۵ درصد از کل سرمایه شرکت و مجموع سهام مشارکت کننده حداقل ۲۰ درصد از کل سرمایه شرکت باید باشد.
۳)مهلت ارائه سند تسویه در معاملات عمده ۱۴ روز کاری بعد از مشخص شدن برنده رقابت می باشد.
معاملات بلوکی
معاملات بلوکی معاملاتی است که در آن محدودیت حجمی و محدودیت قیمتی اعمال نمیگردد. در این معامله، سفارشی برای خرید و فروش بخش بزرگی از سهام یک شرکت ثبت میگردد. این معامله با هدف انتقال سهام یک شرکت به شخص حقوقی دیگر اما بدون تاثیر بزرگ بر قیمت جاری سهم انجام می گردد.
به طور کلی، بازار بلوک بازاری مجزا است که شرایط معامله خاصی دارد. به دلیل این که بیشتر اوقات، قیمت معامله شده در معاملات بلوکی بیشتر از قیمت تابلوی سهم می باشد؛ پس از انجام معامله، انتظار رشد قیمت وجود خواهد داشت. به طور معمول با انتشار آگهی عرضه بلوک با قیمتی بالاتر از قیمت تابلو، تقاضا در سهم افزایش مییابد. بنابراین میتوان، معامله بلوکی را نشانه مثبتی در سهم در نظر گرفت.
دامنه نوسان قیمت و ساعات معاملات بلوکی
دامنه نوسان مجاز قیمتی برای معاملات بلوکی همانند بازار خرد می باشد. قیمت مرجع برای معامله بلوکی، همان قیمت روز بازار بوده و ساعت معامله در بازار بلوکی نیز همانند بازار عادی سهم است.
حداقل و حداکثر حجم معاملات بلوکی
محدودیت حجمی برای معاملات بلوکی در بازار بورس و فرابورس متفاوت است. در بازار بورس، معاملات با ارزش بیش از ۲۰ میلیارد ریال میتواند در بازار بلوکی انجام شوند. اما در بازار فرابورس، شرکتهایی که سرمایه پایه آنها از ۱ میلیارد عدد بیشتر باشد، حجم معامله بلوکی میتواند بزرگتر یا مساوی نیم و کمتر از یک درصد سرمایه پایه باشد. برای شرکتهایی که سرمایه پایه آنها کمتر یا مساوی ۱ میلیارد است، حجم معامله میتواند بزرگتر یا مساوی یک و کمتر از ۵ درصد سرمایه پایه شرکت باشد.
در واقع حداقل و حداکثر حجم سفارش در بازار بلوکی از حداقل و حداکثر حجم سفارش در بازار عمده کمتر می باشد.
سامانه معاملات بلوکی
معاملات در بازار بلوک در نمادی مجزا از معاملات عادی سهم انجام می گردد. بنابراین در محاسبه قیمت پایانی و شاخصهای فرابورس لحاظ نمیشود. همچنین در بازار بلوک، سفارش محدود قابل اجرا بوده و استفاده از کد معاملاتی گروهی مجاز نمیباشد.
نماد سهامی که معامله بلوکی بر روی آنها انجام میشود،عدد ۲ کنار نام آنها در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، وجود دارد مانند:
مزایای بازار معاملات بلوکی
بازار معاملات بلوکی بازاری نسبتا جدید میان سهامداران اصلی یک شرکت است که دارای مزایای زیر است:
- عدم تاثیرگذاری بر بازار خرد
- کاهش هزینههای معاملاتی
- انعطافپذیری بیشتر در تنظیم و مدیریت عرضه و تقاضا
- افزایش کارایی بازار به علت بهبود نقدشوندگی
- امکان انجام فرآیند تسویه وجوه معامله در خارج از اتاق پایاپای
جمع بندی:
در همه بازارها، معاملاتی بر مبنای مذاکره و خارج از بازار معاملات خرد انجام میشود. در بازار بورس تهران نیز به جهت نیازمندی سازمان خصوصیسازی برای کشف بهترین قیمت، معاملات عمده و بلوکی صورت میپذیرد. در این معاملات، شرکتهای بورس یا فرابورس و شرکت سپردهگذاری مرکزی به میزان زیادی در فرایند اجرایی معامله درگیر می شوند و فرایندی را ایجاد میکنند تا انعقاد و تسویه معامله به شیوه مناسبی انجام شود.